Haalbare dromen, met de Landelijke Beweging als constructieve partner
De Landelijke Beweging heeft een missie: het platteland een stem geven, én daarmee beleidsmakers tot actie inspireren.
Met deze ambitienota zetten we die missie om in een engagement naar het verkiezingsjaar 2024 toe, gesteund door onze tienduizenden vrijwilligers en medewerkers. Dit is ook een uitnodiging: we zijn klaar om samen met beleidsmakers te blijven werken aan een solide toekomst voor onze land- en tuinbouw, en aan een warm en zorgzaam platteland.
De uitdagingen zijn groot, maar ons enthousiasme is dat ook. Daarom formuleren we concrete beleidsvoorstellen, die aangeven wat de Landelijke Beweging op de politieke agenda wil zetten. Ontdek ze op www.plattelandmetstem.be. Eén ding is zeker: als we ons sterke engagement kunnen koppelen aan een vastberaden overheidsbeleid, ligt er een stralende toekomst voor het platteland en onze land- en tuinbouw-sector in het verschiet.
Lode Ceyssens,
Voorzitter Landelijke Beweging.
In de Landelijke Beweging weerklinkt de stem van 180.000 mensen op het platteland.
De Landelijke Beweging:
een stem voor honderdduizenden mensen
Als Landelijke Beweging zijn we een krachtig netwerk van beroepsorganisaties (Boerenbond, Ferm voor agravrouwen en Groene Kring) en socioculturele verenigingen (Ferm, Landelijke Gilden, KLJ en LRV). Alle verenigingen hebben hun eigen focus en identiteit, maar ze delen één gemeenschappelijk doel: er zijn voor iedereen die van het platteland houdt. Samen vertegenwoordigen ze 180.000 leden en dragen ze zorg voor 90.000 mensen. Ze zijn actief in zowat elk dorp in Vlaanderen en Oost-België.
Als middenveldorganisaties behartigen we plattelandsbelangen, ondersteunen we de land- en tuinbouw én geven we ook kinderen en jongeren een stem. Dit doen we via belangenbehartiging en een uitgebreid aanbod van activiteiten, dienstverlening, zorg, vorming, sport en ontspanning. Dagelijks bouwen we mee aan een zorgzaam en levendig platteland. Iedereen is welkom bij de Landelijke Beweging, ongeacht zijn of haar leeftijd.
Het platteland zal een cruciale rol spelen bij het aanpakken van de uitdagingen van de toekomst.
Speerpunten voor de verkiezingen van 2024,
stapstenen naar #2050
We staan als samenleving voor enorme uitdagingen: armoedebestrijding, betaalbaar voedsel, gezondheidszorg, onderwijs, klimaatverandering, biodiversiteit … Deze uitdagingen zijn ook opgenomen in de 17 duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties en in verschillende beleidsplannen.
De Landelijke Beweging is vastbesloten om haar verantwoordelijkheid te nemen bij het aangaan van deze uitdagingen. We geloven daarbij sterk in de vrijheid van ondernemers en initiatiefnemers op het platteland om oplossingen te vinden. Samenwerking en een respectvolle dialoog zijn de sleutels tot succes, en het platteland zal een cruciale rol spelen bij het aanpakken van minstens een aantal van onze belangrijkste uitdagingen.
Met 2050 in zicht hebben we nog een vijftal beleidsperiodes om het verschil te maken, te beginnen bij de verkiezingen van 2024. De Landelijke Beweging staat alvast klaar om mee haar schouders te zetten onder een duurzaam, daadkrachtig en toekomstgericht beleid op alle niveaus. Van het Schumanplein via de Wetstraat tot de Dorpsstraat.
Met deze nota nodigen we de politici uit om samen een nieuw, constructief en toekomstgericht verhaal te schrijven.
Welk engagement neemt de Landelijke Beweging op?
- We geloven in een overlegmodel waarbij alle betrokken partijen, inclusief kinderen en jongeren, gehoord worden en inspraak hebben. We gaan openlijk in gesprek met de man/vrouw in de straat, onze buur om de hoek en onze klant, maar natuurlijk ook met maatschappelijke stakeholders, politici en beleidsmakers, en werken samen met onderwijs-, onderzoeks- en zorginstellingen. Zo blijven we in contact met de samenleving.
- We vertegenwoordigen honderdduizenden mensen die betrokken zijn bij het platteland. Vanuit die rol nemen we actief deel aan overleg en schuiven we – met kennis van zaken – constructieve oplossingen naar voren.
- We fungeren als brug tussen beleid en individu, en als katalysator voor verandering. Dat doen we met veel aandacht voor draagkracht op elk niveau.
Wat verwachten we van een daadkrachtig beleid?
- Respect en erkenning voor het overlegmodel.
- Een stimulerend klimaat voor ondernemerschap en innovatie, met vertrouwen tussen overheid en burgers, ondernemers en initiatiefnemers als centraal uitgangspunt.
- Voortdurende inzet op digitale vooruitgang, met oog voor toegankelijkheid en cyberbeveiliging.
- Beslissingen gebaseerd op het algemeen belang, niet op politieke profilering.
- Voldoende financiering om een sterk landbouw- en plattelandsbeleid te realiseren, dat inspeelt op lokale en mondiale uitdagingen.
- Samenhang tussen de verschillende beleidsdomeinen en hun doelstellingen, waarbij ze elkaar aanvullen en versterken.
- Erkenning van het dorp als de kern van de leefomgeving en als meest nabije beleidsniveau. Ruimte voor fusies en samenwerkingsverbanden op basis van dialoog met en draagvlak bij de bevolking, én op lokaal initiatief.
- Een diepgaand maatschappelijk debat over de rol van overheid en middenveld bij het aanpakken van de uitdagingen die voor ons liggen.
4 ambities,
4 haalbare
dromen
De Landelijke Beweging heeft aandachtig naar de stem van haar leden en vrijwilligers geluisterd. Uit wat we hoorden, hebben we vier heldere ambities gedistilleerd, waar we actief op willen inzetten. Vier haalbare dromen voor een duurzaam platteland, met een leefbare balans tussen dorpen en open ruimte.
- Samenleven en zorgen voor elkaar.
- De beperkte open ruimte in Vlaanderen behouden en zo efficiënt mogelijk gebruiken.
- Voedselzekerheid voor iedereen, en een eerlijke prijs voor de boer.
- De klimaatverandering pakken we samen op een innovatieve manier aan.
De Landelijke Beweging inspireert, motiveert en mobiliseert tienduizenden leden en vrijwilligers.
1. Samenleven en zorgen voor elkaar
De context
Een hechte, inclusieve plattelandssamenleving die vertrekt vanuit samenleven: dat is dé basisvoorwaarde voor een sterke gemeenschap waarin mensen op elkaar én op de overheid kunnen rekenen.
De droom
Lokale dorpsgemeenschappen zijn de lijm van de samenleving. Daarom droomt de Landelijke Beweging van sterke, bruisende en duurzame dorpen, waar mensen optimaal samenleven, samenwerken, samen leren, samen ontspannen en samen voor elkaar zorgen.
Het dorp verbindt mensen met elkaar. Er is tijd en ruimte om elkaar te ontmoeten. Met voldoende infrastructuur voor sport, spel en socioculturele activiteiten. Met buurtpunten waar mensen de producten en diensten vinden die ze nu te vaak verder weg moeten gaan zoeken. Met een dorpsschool waar kinderen uit de buurt kunnen genieten van goed onderwijs. Of een leuk ingerichte speelplaats waar ze zich ook na de schooluren kunnen uitleven.
Het dorp verbindt mensen met de lokale economie én met de wereld. Op het platteland wordt voedsel geproduceerd, zetten land- en tuinbouwers in op het aanbieden van lekkers van bij ons en lokale initiatiefnemers op de deel- en kringloopeconomie. De plaatselijke ondernemer zorgt voor diensten en producten. Basisdiensten, zorg en onderwijs zijn lokaal verankerd. Een doordacht mobiliteitsplan verbindt buurgemeenten met elkaar en met de nabijgelegen steden, ook door middel van veilige fiets-, wandel- en ruiterwegen.
Het dorp versterkt de regio en de gemeenschap. Lokale ondernemers, overheid, inwoners, verenigingen, kennis- en onderzoeksinstellingen … Iedereen is bereid zijn/haar steentje bij te dragen op economisch, ecologisch en maatschappelijk vlak. Ook vrijwilligers zijn hierin cruciaal en verdienen erkenning voor hun inzet. Samenwerking, mede-eigenaarschap en gedeelde verantwoordelijkheid zijn geen holle frasen, maar essentiële vereisten om samen vooruit te komen.
Het dorp is een zorgende gemeenschap. Gezinnen en families veranderen, ook op het platteland. En de manier waarop we voor elkaar zorgen? Die verandert mee. Mantelzorg, groene zorg en diverse vormen van informele zorg krijgen waardering en ondersteuning. Professionele thuiszorg en kleinschalige zorginitiatieven groeien, zodat kwetsbare personen zo lang mogelijk thuis kunnen wonen. Ook voor personen met een psychische kwetsbaarheid is het (ambulant) zorgaanbod voldoende groot. Jonge gezinnen kunnen rekenen op kwaliteitsvolle en inclusieve kinderopvang en ondersteuning in het huishouden. Kortom: tot welke doelgroep je ook behoort, of welke zorgnood je ook hebt: kwalitatieve zorg is beschikbaar én betaalbaar.
Van droom naar werkelijkheid
Dorpen zijn geen slaapgemeenschappen, maar dynamische dorpen met een duidelijke sociale cohesie. Die dynamiek speelt in op de lokale noden en op de veranderende tijdsgeest. Dat maakt het ook noodzakelijk om wetgeving constant bij te sturen en praktische bezwaren weg te werken.
Het platteland is de plaats waar de Landelijke Beweging actief is en haar rol opneemt. Maar dat kan ze niet alleen.
Welk engagement neemt de Landelijke Beweging op?
- Onze verenigingen (Boerenbond, Ferm, KLJ, Groene Kring, Landelijke Gilden en LRV) blijven inzetten op ontmoeting met een eigentijds aanbod van activiteiten.
- Samen met onze 180.000 leden zetten we ons in voor actuele maatschappelijke thema’s, zoals betaalbaar voedsel, klimaatverandering, biodiversiteit, inclusie en gezondheid.
- We inspireren onze leden en lokale gemeenschappen om nieuwe initiatieven te omarmen, zoals Ferm mamadepots, repaircafés, buurtpunten en energiegemeenschappen, om zo de sociale cohesie te versterken en ons platteland klimaatbewuster te maken.
- Via onze diensten, zoals kinderopvang, thuiszorg en huishoudhulp, dragen we bij aan het welzijn van gezinnen en individuen en creëren we duurzame lokale jobs.
- We blijven vrijwilligers aanspreken om actieve rollen op te nemen in dienst van de gemeenschap, en bieden vorming en begeleiding om hun betrokkenheid te versterken.
Wat verwachten we van een daadkrachtig sociaal beleid?
- De overheid waarborgt ook op het platteland basisvoorzieningen en -diensten zoals zorg, onderwijs, mobiliteit en recreatiemogelijkheden.
- De (lokale) overheid faciliteert en regisseert, met actieve betrokkenheid alleen waar nodig.
- De lokale overheid zorgt samen met inwoners en verenigingen voor fysieke ontmoetingsplaatsen, buurtpunten en zalen die in elk dorp maximaal benut worden dankzij een multifunctionele inrichting en goed beheer.
- Lokale all-in-onthaalpoorten wijzen particulieren en ondernemers de weg doorheen het administratieve doolhof.
- De lokale ondernemers, zoals land- en tuinbouwers, krijgen de ondersteuning die ze nodig hebben om als motor voor de lokale economie en samenleving te kunnen blijven fungeren.
- De (lokale) overheid garandeert de basisbereikbaarheid, met bijzondere aandacht voor veilige trage wegen, toegankelijk openbaar vervoer en duurzame mobiliteitsinitiatieven, zoals fiets- en autodelen en carpooling.
- De overheid blijft het verenigingsleven structureel ondersteunen door administratieve drempels weg te nemen en gepaste middelen en omkadering te voorzien.
- Investeringen in zorgpersoneel, zij-instroom en opleidingen moeten zorgen voor duurzame zorgjobs in eigen dorp of regio. Werkplekleren en het heroriënteren van kansarme groepen naar een zorgberoep worden hierbij niet vergeten.
Beleidsfiches
De ruimte in Vlaanderen is beperkt en moet tegelijk vele functies vervullen, van het verzekeren van voedselzekerheid tot recreatie en wonen. Wij nemen mee verantwoordelijkheid op om voor een gezonde balans te zorgen.
2. De beperkte open ruimte in Vlaanderen behouden en zo efficiënt mogelijk gebruiken
De context
Vlaanderen is al eeuwen een ideale plek om te wonen, te werken en voedsel te produceren. Het is ook al heel lang een van de meest verstedelijkte en versnipperde regio’s van Europa. Dit legt druk op onze open ruimte, die van cruciaal belang is voor de voedselproductie, de biodiversiteit, waterbuffering en koolstofopslag, én voor een kwalitatieve leefomgeving.
De droom
De Landelijke Beweging heeft een droom: een open ruimte die plaats biedt aan betaalbare land- en tuinbouwgrond, in een aantrekkelijk landschap met voldoende biodiversiteit. We zijn er vast van overtuigd dat we dit, dankzij een doordacht ruimtelijk beleid, kunnen realiseren op een manier die de open ruimte behoudt en zelfs versterkt.
Ruimte voor recreatie: fietsen, steppen, spelen, wandelen, paardrijden … met respect voor wie op het platteland woont en werkt. Dat staat garant voor recreatie in een mooie en veilige omgeving, waar het aangenaam vertoeven is. Een omgeving zonder zwerfvuil, met een aangepaste, veilige verkeersinrichting. Een omgeving waar men respect heeft voor het werk van boer en tuinder én voor de natuur.
Ruimte voor ondernemers: ondernemers op het platteland voorzien ons van vers voedsel, unieke hoeve- en streekproducten, gastvrije logies en zinvolle vrijetijdsbeleving. Onze land- en tuinbouwers dragen bij tot een mooie omgeving en worden vergoed voor de ecosysteemdiensten die ze leveren.
Ruimte voor dorpsontwikkeling: dankzij een uitgekiend inbreidingsbeleid blijven onze dorpskernen compact en leefbaar. Nieuwe woonvormen geven iedereen de kans op een eigen plek. Groene ruimtes en pleinen doen dienst als ontmoetingsplaats, en de verbinding tussen de dorpen en het buitengebied wordt bevorderd met aandacht voor verkeersveiligheid, klimaat en biodiversiteit.
Van droom naar werkelijkheid
De overgang van droom naar realiteit op het platteland vereist een slim ruimtelijk beleid dat alle belangen in evenwicht brengt: wonen, economie en landbouw, recreatie, natuur en bos. Het buitengebied moet worden afgebakend en goed beheerd om te voldoen aan de economische, maatschappelijke en ecologische noden van de samenleving.
Welk engagement neemt de Landelijke Beweging op?
- We blijven ijveren voor de bescherming van agrarisch gebied, omdat dit cruciaal is voor onze voedselzekerheid.
- We pleiten voor een speciaal juridisch statuut voor natuur in agrarisch gebied, dat natuur beschermt zonder ondernemerschap te verstikken.
- We investeren in initiatieven zoals Boerennatuur Vlaanderen vzw, die zich richt op waterbeheer, koolstofopslag en biodiversiteit in het agrarisch gebied.
- We organiseren jaarlijks honderden activiteiten om het plattelandsleven bruisend te houden.
Wat verwachten we van een daadkrachtig sociaal beleid?
- We roepen de Europese Unie op de unieke verstedelijkte context van Vlaanderen te erkennen, met passende wetgeving die geen extra lasten oplegt.
- We willen een langetermijnvisie voor open ruimte en dorpskernen, gebaseerd op een betrouwbaar beleid dat investeren en ondernemen mogelijk maakt.
- We pleiten voor een grondbeleid dat land- en tuinbouwers toegang geeft tot productieve grond.
- We eisen een beleid dat natuur in agrarisch gebied waardeert zonder ondernemerschap te belemmeren.
- We verwachten steun voor de implementatie van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid, met blijvende aandacht voor de economische uitdagingen en een focus op maatwerk en correcte vergoedingen.
- We vragen om plattelandswegen aan te passen aan landbouwvoertuigen.
- We benadrukken het belang van basisvoorzieningen zoals riolering, elektriciteitsnet en 5G in dorpen, én van een stimulerend klimaat- en biodiversiteitsbeleid, met een voorbeeldrol voor de overheid en erkenning voor de rol van land- en tuinbouwers.
Beleidsfiches
Wie de jongeren miskent, miskent de toekomst. Daarom moeten we ook investeren in een nieuwe en innovatieve generatie boeren.
Zonder onderzoek geen innovatie. Zonder innovatie geen oplossingen voor de uitdagingen.
3. Voedselzekerheid voor iedereen, en een eerlijke prijs voor de boer
De context
De Vlaamse land- en tuinbouwers zorgen voor veilig, betaalbaar en gezond voedsel. Deze sector staat niet stil; hij evolueert mee met veranderingen in de wereld en de maatschappij. België en de Europese Unie zijn de belangrijkste afzetmarkten, met nadruk op de buurlanden. De zorg voor veilig, betaalbaar en gezond voedsel blijft essentieel.
De droom
Onze land- en tuinbouwbedrijven worden uitgebaat door gezinnen en families, elk met hun eigen aanpak en verdienmodel. Net die diversiteit maakt de sector veerkrachtig en wendbaar. Ze dragen bij aan voedselautonomie, creëren oplossingen voor diverse uitdagingen en zetten blijvend in op verdere verduurzaming.
Het waarderen van land- en tuinbouwers omvat het betalen van eerlijke prijzen voor hun producten. In een sterke agrovoedingsketen verdienen boeren een correcte prijs/vergoeding, waarbij risico’s en meerwaarde eerlijk verdeeld worden.
Een succesvolle land- en tuinbouwsector in Vlaanderen vereist betrouwbare overheidssteun, vooral gezien de lange investeringscycli. Overheden moeten een kader creëren voor duurzame investeringen op lange termijn en kansen bieden aan jonge boeren.
Van droom naar werkelijkheid
Het verduurzamen van de Vlaamse land- en tuinbouw blijft een gedeelde verantwoordelijkheid, waarbij economische, ecologische en maatschappelijke aspecten in balans moeten worden gehouden.
Welk engagement neemt de Landelijke Beweging op?
- We ondersteunen land- en tuinbouwers in hun bedrijfsontwikkeling, inclusief opleiding, netwerken en belangenbehartiging.
- We zetten in op onderzoek en innovatie om de sector bij te staan bij het aangaan van uitdagingen.
- We bevorderen verbredingsactiviteiten en nieuwe verdienmodellen voor land- en tuinbouwers via initiatieven zoals Steunpunt Korte keten en Bio zkt Boer.
- We stimuleren verbinding tussen landbouw en maatschappij door middel van belevingsactiviteiten, landbouweducatie en communicatie.
Wat verwachten we van een daadkrachtig sociaal beleid?
- Een strategisch grondbeleid dat toegang tot betaalbare grond voor land- en tuinbouwers waarborgt.
- Een betrouwbaar langetermijnbeleid dat in overleg met de landbouworganisaties wordt gevormd, rekening houdend met de marktrealiteit en uitdagingen zoals klimaat, biodiversiteit en emissiereductie.
- Een milieubeleid dat rendabele land- en tuinbouw in Vlaanderen mogelijk maakt.
- Ondersteuning van jonge land- en tuinbouwers om in de sector te stappen en een generatiewissel te bevorderen.
- Vereenvoudiging van administratieve verplichtingen voor boeren.
- Investeringen in fundamenteel, toegepast en praktijkonderzoek om innovatie te stimuleren.
- Bevordering en facilitering van innovatie binnen een regelluw kader.
- Kwalitatief land- en tuinbouwonderwijs met aandacht voor toekomstgericht ondernemerschap.
- Het waarborgen van een correct inkomen voor land- en tuinbouwers en het evenwicht tussen consument en producent in voedselprijzen.
- Een landbouwbeleid dat inkomenssteun en investeringsmogelijkheden voorziet, afgestemd op de diversiteit in de sector en tussen de lidstaten.
- Eerlijke concurrentie binnen de Europese eengemaakte markt door het gelijke speelveld niet te verstoren met gold plating.
- Eerlijke concurrentie met producenten van buiten de EU door dezelfde normen en standaarden te verwachten van hun producten die op onze markt komen.
Beleidsfiches
De Landelijke Beweging engageert zich volop in de strijd tegen de klimaatverandering.
Een integraal beleid zet meer zoden aan de dijk dan op zichzelf staande initiatieven of losse wetgeving.
4. De klimaatverandering pakken we samen op een innovatieve manier aan
De context
We leven in een regio met een gematigd klimaat, maar de gevolgen van de klimaatverandering worden ook hier merkbaar. Om welzijn en welvaart te behouden, moeten we ons aanpassen aan de klimaatverandering en broeikasgasemissies verminderen.
De droom
Een krachtig klimaatbeleid is essentieel voor de ontwikkeling van een sterke plattelandssamenleving. Dit beleid richt zich op slim ruimtegebruik en een duurzame voedselstrategie van boer tot bord, en versnelt acties om de klimaatverandering te verminderen en ons eraan aan te passen.
Lokale voedselproductie en verduurzaming zijn cruciaal om een klimaatbewuste voedselstrategie te bevorderen, omdat ingevoerd voedsel geen garantie biedt voor klimaatvriendelijke productie.
In agrarische gebieden wordt veel water opgeslagen en nieuwe technologieën vergroten deze capaciteit. De land- en tuinbouwsector bewaakt de waterbeschikbaarheid met technologieën zoals druppelbevloeiing, waterzuivering en -hergebruik, en droogteresistente teelten.
Van droom naar werkelijkheid
De klimaatverandering is een wereldwijde uitdaging waarbij de economie, het beleid én de individuele burgers verantwoordelijkheid dragen.
Welk engagement neemt de Landelijke Beweging op?
- De Landelijke Beweging sensibiliseert, geeft vorming en/of investeert in onderzoek rond efficiënte voedselproductie, lokale hernieuwbare energie, duurzame mobiliteit, isolatie van gebouwen, klimaatrobuust bodem- en waterbeheer, biodiversiteit en vermindering van broeikasgassen.
- We zetten ons in voor een stimulerend klimaatbeleid met aandacht voor draagkracht in alle sectoren en bij particulieren.
- We helpen land- en tuinbouwers om zich aan te passen aan de klimaatverandering door opleidingen, informatie en inspiratie – maar ook door concreet bedrijfsadvies en klimaat- en energiescans.
Wat verwachten we van een daadkrachtig sociaal beleid?
- Krachtig, stimulerend beleid met oog voor de draagkracht van verschillende actoren.
- Geen overmatige concurrentie op wereldmarkten voor sectoren die aan strenge EU-normen voldoen.
- Bevordering van lokale, gebiedsgerichte oplossingen om beleidsmaatregelen op elkaar af te stemmen.
- Een doordacht waterbeleid, ontharding van dorpskernen en privétuinen, en stimulering van circulair watergebruik.
- Versnelling van renovaties van gebouwen om te voldoen aan energie- en waterstandaarden.
- Bevordering van klimaatrobuuste buurten en gemeenschappen op lokaal niveau.
- Stimulering van nieuwe samenwerkingen en coöperatieve initiatieven.
- Flexibel beleid dat rekening houdt met de complexiteit van de landbouwsector en dat adaptatiemaatregelen aanmoedigt.
- Ondersteuning van land- en tuinbouwers bij de aanpassing aan klimaatverandering zonder beperkingen in teeltkeuze of -wijze.
- Stabiel beleid om lokaal geproduceerde energie op de markt te brengen.
- Erkenning van de land- en tuinbouwsector als bijdrager aan koolstofvermindering door hernieuwbare energieproductie.